[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Niemcami (w większości landów). Czasami wyższe szkoły pedagogiczne by-
wają częścią uniwersytetów (np. escuelas universitarias de formación del pro-
fesardno de enseńanza general basica w Hiszpanii). Wyższe szkoły zawodowe
kształcą tu przede wszystkim nauczycieli szkół zawodowych i technicznych.
Tabela 7. Czas kształcenia i wiek studentów kierunków nauczycielskich
(szkoła podstawowa)
Kraj Lata studiów Wiek studentów
Anglia i Walia 4 18-22
Belgia 3 18-21
Dania 4 19-23
Francja 4 18-22
Grecja 2-4 18-20/18-22
Hiszpania 3 18-21
Holandia 4 18-22
Irlandia 4 17-21
Luksemburg 3 19-22
Niemcy 5 19-24
Portugalia 3 18-21
WÅ‚ochy 4 14-18
yródło: Blackburn 1987, diagram nr 4
Czas trwania studiów nauczycielskich
We wszystkich badanych krajach występują dość znaczne różnice w
długości trwania studiów i w wieku wstępowania i kończenia studiów przygo-
towujących do pracy nauczycielskiej, zarówno na poziomie szkoły podstawo-
wej, jak i średniej.
Występują znaczne różnice w czasie przygotowania nauczycieli do
pracy w szkole podstawowej i w wieku studentów. W większości krajów przy-
gotowanie trwa 4 lata (6 krajów), w niektórych 3 lata (4), w jednym przedłużo-
ne jest do 5 lat (Niemcy), w jednym skrócone do 2 lat (Grecja). Wiek wstępu
na studia nauczycielskie w większości przypadków to
18 lat (7 krajów), 19 lat (3) oraz 17 lat (Irlandia), a w jednym nawet 14 lat
(Włochy). W tym ostatnim przypadku nie są to studia wyższe, a nauka w śred-
niej szkole pedagogicznej, dajÄ…cej uprawnienia do pracy w szkole podstawo-
wej. Włoskie Ministerstwo Oświaty od roku akademickiego 1993/94 kształci
nauczycieli szkół podstawowych w szkołach wyższych, a kandydaci na ten
kierunek muszą mieć ukończoną pełną szkołę średnią.
Różnice w długości trwania studiów na kierunkach nauczycielskich przygoto-
wujących do pracy w szkole średniej w krajach UE są dość znaczne: od 4 lat w
Anglii i Walii Irlandii i WÅ‚oszech, 5 lat w Belgii, Grecji i Portugalii, 6 lat w
Danii, Francji, Hiszpanii, Holandii oraz Niemczech do 7 lat w Luksemburgu.
Wiek rozpoczynania studiów jest w miarę ujednolicony. W większości krajów
(7) na studia trafia się w wieku 18 lat, w pozostałych 4 w 19 roku życia (Dania,
Luksemburg, Niemcy oraz Włochy) oraz w jednym już w wieku 17 lat (Irlan-
dia). Większe różnice występują w wieku ukończenia studiów. Wahają się one
od 21 lat w Irlandii do 26 lat w Luksemburgu, przy przeciętnej 23-24 lata.
Tabela 8. Czas kształcenia i wiek studentów kierunków nauczycielskich
(szkoła średnia)
Kraj Lata studiów Wiek studentów
Anglia i Walia 4 18-22
Belgia 5 18-23
Dania 6 19-25
Francja 6 18-24
Grecja 5 18-23
Hiszpania 6 18-24
Holandia 6 18-24
Irlandia 4 17-21
Luksemburg 7 19-26
Niemcy 6 19-25
Portugalia 5 18-23
WÅ‚ochy 4 19-23
yródło: Blackburn 1987
Jeszcze większe różnice występują w badanych krajach w zakresie
przygotowania przedmiotowego i pedagogicznego. %7ładen z badanych krajów
nie stosuje jednolitego systemu przygotowania nauczycieli szkół podstawo-
wych i średnich, obejmującego równocześnie przygotowanie przedmiotowe i
pedagogiczne. Niemal w każdym kraju funkcjonuje kilka systemów kształcenia
nauczycieli.
Nauczycieli szkół podstawowych kształci się najczęściej według mo-
delu, w którym przeciętne studia trwają od 3 do 4 lat. Przeważa w nim przygo-
towanie praktyczne, które odbywa się w placówce nieuniwersyteckiej. Wyjąt-
kiem w tym zakresie są Niemcy, gdzie również w czasie studiów uniwersytec-
kich praktyczne przygotowanie odgrywa dużą rolę (Secretariat... 1982, s. 7-
12). Przeciętny czas przygotowania (po ukończeniu pełnej szkoły średniej)
trwa ponad 5 lat studiów uniwersyteckich. W programie nauki brak przygoto-
wania pedagogicznego w ciągu 4 pierwszych lat, po których następuje w poło-
wie badanych krajów intensywny okres (od 6 do 18 miesięcy) zdobywania
umiejętności pedagogicznych w szkole (EURYDICE/CEDEFOP 1991, s. 9-
193). Nauczyciele niższych klas szkoły średniej są przygotowywani do pracy
pedagogicznej według modelu kształcenia nauczycieli szkół podstawowych
(Belgia, Dania, Hiszpania, Holandia, Niemcy) lub zgodnie z zasadami kształ-
cenia nauczycieli wyższych klas szkoły średniej (Grecja, Irlandia, Luksemburg,
Portugalia, Włochy), natomiast we Francji kształci się nauczycieli tej kategorii
zarówno według modelu dla nauczycieli szkół podstawowych, jak i wyższych
klas szkoły średniej.
Istnieje również wielka różnorodność wstępnego kształcenia nauczy-
cieli z punktu widzenia równowagi między przygotowaniem teoretycznym a
praktycznym.
Wymagania dotyczÄ…ce selekcji na studia
IstniejÄ… liczne wymagania zwiÄ…zane z naborem na studia nauczyciel-
skie w poszczególnych krajach UE. Część z nich ma charakter ogólny, zwłasz-
cza w tych krajach, w których nauczyciele są zatrudniani jako urzędnicy pań-
stwowi. Inne dotyczą poziomu wykształcenia, cech osobowościowych, czy też
doświadczeń w pracy zawodowej, zwłaszcza w przypadku studentów starszych
wiekiem (Council... 1990, sÄ…. 3-6).
Od pewnego czasu obserwuje się rozluzniacie ogólnych barier wstępu
na studia nauczycielskie w krajach UE. Zgodnie z DyrektywÄ… wydanÄ… przez
Radę Europy (por. Directive 89/48 EC), wszyscy obywatele Wspólnoty Euro-
pejskiej, którzy spełniają wymagania akademickie, są uprawnieni do wyboru
uczelni, w której chcą studiować, niezależnie od kraju, w którym dotychczas
zamieszkiwali. Nie wszystkie kraje przyjęły jednak odpowiednie regulacje
wykonawcze (Le Metais 1992, ss. 1-2). Rozluznienie barier dotyczyć będzie
przede wszystkich takich kwestii, jak obywatelstwo kraju dotychczasowego
zamieszkania, wieku podejmowania pracy czy nawet znajomości języków
narodowych, na rzecz języków Wspólnoty Europejskiej (angielskiego i francu-
skiego)
Najważniejszym warunkiem wstąpienia na studia nauczycielskie we
wszystkich krajach Wspólnoty Europejskiej jest ukończenie pełnej szkoły
średniej oraz ukończenie (zwykle na uniwersytecie) studiów specjalistycznych
przynajmniej w zakresie I stopnia (zwykle 3 lata). Coraz częściej jednak upo-
wszechnia siÄ™ praktyka przyjmowania do pracy w szkole na stanowiska na-
uczycielskie osób, które po ukończeniu wyższych studiów pracowały przez
wiele lat w innym zawodzie. Mogą one dokształcić się w zakresie psychologii i
pedagogiki na kursach doskonalenia zawodowego. Starsi wiekiem (z do-
świadczeniem zawodowym) mogą być również przyjęci na studia nauczyciel-
skie na podstawie egzaminu wstępnego i testu przydatności do zawodu.
Studia uniwersyteckie koncentrują się na przygotowaniu ogólnym i
przedmiotowym przyszłych nauczycieli, zwłaszcza szkół średnich, we wszyst-
kich badanych krajach. Przygotowanie pedagogiczne do pracy w szkole nastÄ™-
puje w ciągu ostatniego roku studiów w Anglii i Walii, Belgii, Danii, Francji,
Grecji, Hiszpanii i Irlandii; przez końcowe półtora roku w Niemczech, 2 lata w
Holandii, 3 lata w Luksemburgu, natomiast w Portugalii i we WÅ‚oszech uni-
wersytet nie zajmuje się przygotowaniem praktycznym kandydatów do pracy w
szkole.
Tylko w 5 krajach UE kształcenie wstępne nauczycieli, zwłaszcza
szkół podstawowych, koncentruje się na praktyce zawodowej najczęściej przez
ostatni rok studiów (Anglia i Walia, Francja i Irlandia), czasami przez 1 i 1/2
roku (Niemcy) lub 2 lata (Luksemburg).
W ostatnim dwudziestoleciu obserwuje się próby zmiany struktury
wstępnego kształcenia nauczycieli oraz przedłużenia okresu kształcenia. Za-
równo w Niemczech, jak i we Włoszech przygotowywanie nauczycieli przed-
szkoli odbywało się w szkole średniej o profilu pedagogicznym. We Włoszech
przygotowywano w ten sposób do 1993 roku również nauczycieli szkół pod-
stawowych. Obecnie w obu tych krajach wspomniane kategorie nauczycieli sÄ…
kształcone w wyższych uczelniach.
[ Pobierz całość w formacie PDF ]