[ Pobierz całość w formacie PDF ]
- wychowawca zobowiązany jest do złożenia pierwszej wizyty rodzinie nie pózniej
niż miesiąc po rozpoczęciu pracy z dzieckiem;
- rodziców należy zapraszać, a nie wzywać i to częściej w sprawach przyjemnych,
związanych z wykazaniem zalet i osiągnięć wychowanka;
- nie odsyłać dzieci za karę do domu;
- należy zachować takt i delikatność w docieraniu do bolesnych problemów we-
wnÄ…trzrodzinnych;
- należy dochowywać tajemnicy zawodowej i dyskrecji w powierzonych sobie
sprawach rodzinnych;
- powinno się być bezpośrednim, życzliwym lecz obiektywnym w podchodzeniu
do spraw rodzinno-wychowawczych;
- trzeba być uważnym obserwatorem i wystrzegać się moralizatorstwa;
- należy ustalić wspólne konkretne zadania dotyczące pracy z dzieckiem, poma-
gające w utrwaleniu ciągłości wzajemnych kontaktów rodziców z pedagogami;
- należy organizować i wychowawczo wykorzystywać różne sytuacje, np. impre-
zy, wycieczki, obozy, które pozwolą lepiej poznać całą rodzinę i jej wewnętrzne
stosunki;
236
M. Aopatkowa, Jak pracować z dzieckiem i rodziną zagrożoną?, Warszawa 1976, s. 178 179.
3. Metody pracy profilaktyczno-wychowawczej w środowisku 119
- przy stawianiu wstępnej diagnozy rodzinnej nie należy popadać w zbytnią pew-
ność, cenniejszy jest twórczy niepokój i gotowość wprowadzania korekt;
- należy projektować w stosunku do poszczególnych członków danej rodziny
formy i metody wpływania na zmianę szkodliwych wychowawczo postaw237.
Przy omawianiu metod pracy z rodziną należy wspomnieć o metodach walo-
rowych stosowanych wobec opornych rodziców. Polegają one na wykorzystaniu
jakiegoś waloru osobowościowego ojca czy matki, a odkrytego przez wychowaw-
cę. Wychodzi się z założenia, że każdy człowiek, oprócz wad, posiada także zalety.
Dostrzeżony podczas rozmowy walor może usposobić przychylnie do rozmówcy,
którego już nie traktuje się jak wroga czy przeciwnika.
Ważne jest również mówienie dobrze o dziecku, zwracanie uwagi na jego
osiągnięcia, udzielanie porad dotyczących wychowania, zachęcanie do kontaktu
ze szkołą dziecka, a także do szczerych, otwartych i częstych rozmów z dziećmi,
słuchania tego, co mówią. Potrzebne jest czasem informowanie rodziny o instytu-
cjach zajmujących się rozwiązywaniem problemów, jakie dotyczą rodziny, i moty-
wowanie do skorzystania z tej formy pomocy.
W zestawie środków wychowawczych, jak podaje M. Aopatkowa, musi się
czasami znalezć, w zależności od sytuacji, oprócz perswazji, zachęty, propozycji,
również stanowcze żądanie zaniechania praktyk krzywdzących dziecko238.
Pedagodzy czy wychowawcy pracujący z dziećmi zagrożonymi nie unikną,
mimo najlepszej strategii, dyplomacji ostrych starć z rodzicami. Istnieją bo-
wiem sytuacje, w których wychowawca ustąpić nie może. Trzeba więc być przy-
gotowanym na wybuchy gniewu, a nawet obelżywe słowa 239.
Dobór powyżej zaprezentowanych metod pracy profilaktyczno-wychowaw-
czej z dziećmi w środowisku otwartym wynika z praktyki i doświadczeń świetlic
czy ośrodków pomocowych. W pracy pedagogicznej na ulicy metody te mają
również swoje zastosowanie i w odniesieniu do dzieci pozwalają na korygowanie
niepożądanych zachowań. Dają poczucie bezpieczeństwa, uczą współpracy w gru-
pie, przez zabawę dzieci zdobywają nowe doświadczenia.
Zastosowanie metody uwzględnia specyfikę wychowanków, jakimi są dzieci
spędzające czas na ulicy. Stwarzają one określone trudności, takie jak: brak sys-
tematyczności udziału w zajęciach, brak dyscypliny, niechęć dostosowania się do
poleceń, a także niechęć do słuchania innych itp.
237
Tamże, s. 180 181.
238
Tamże, s. 183.
239
Tamże, s. 184.
Zakończenie
Zjawisko dzieci ulicy to problem ogólnoświatowy występujący zarówno
w krajach bogatej Europy, jak i w biednych krajach Trzeciego Zwiata. Istnieje
ogromna potrzeba pomocy tym dzieciom, zwłaszcza z krajów rozwijających się.
Organizacje pozarządowe, pracujące na rzecz dzieci ulicy na całym świecie, bory-
kają się z licznymi problemami, wynikającymi często zarówno z polityki danego
państwa względem tej grupy dzieci, jak i z braku zainteresowania, czy nawet za-
przeczania istnieniu tego zjawiska.
Działalność profilaktyczno-wychowawcza prowadzona na ulicy w obecnych
czasach jest sposobem na budowanie więzi między społeczeństwem a odrzuconymi
młodymi ludzmi, którzy dopuszczają się czynów nieakceptowanych społecznie.
Pedagog ulicy może wpłynąć na zmniejszenie dystansu i zbudowanie pomostu
między dziećmi ulicy a mieszkańcami danej społeczności lokalnej. Taka sytuacja
może sprzyjać wzrostowi poczucia bezpieczeństwa w środowisku. Pedagog ulicy,
który ma wsparcie i przychylność instytucji pomocowych oraz samorządu lokal-
nego, ma szanse na ciągłość i systemowość podjętych działań.
W pracy niniejszej przedstawiono zagraniczne i polskie inicjatywy i doświad-
czenia pracy z dziećmi ulicy oraz płynące z nich wnioski.
Należy podkreślić, że istnieje ogromna potrzeba rozszerzenia tej pracy, uczu-
lenia społeczeństwa na problem dziecka ulicy, aktywnego włączenia się w rozwią-
zywanie tego problemu przez władze państwowe i samorządowe. Konieczne jest
przemyślenie, opracowanie i wprowadzenie w życie całego systemu i strategii za-
pobiegania zjawisku dzieci ulicy, co jest zgodne z art. 19 Konwencji Praw Dziecka
i z zaleceniami Komitetu Ministrów Rady Europy (Zalecenie Rec(2000)20).
Praca wychowawcza prowadzona przez pedagogów na ulicy została potrak-
towana w niniejszej rozprawie jako forma profilaktyki środowiskowej. Takie
ujęcie uzasadniają przedstawione w pracy dane z piśmiennictwa, a także wyniki
własnych badań, ukazujące zagrożenia, wobec których stają dzieci przebywające
bez opieki na ulicy. Spędzają one tam czas na bezcelowym włóczeniu się, szuka-
jąc możliwości zdobycia pieniędzy, psocąc. Tylko niewielu nie ma negatywnych
doświadczeń związanych z ulicą, pozostałym zdarzało się być ofiarami kradzieży,
pobicia, adresatami propozycji o charakterze seksualnym, wciÄ…gania do agencji
towarzyskich, włączania w rozprowadzanie narkotyków itp. Potrzeba podjęcia
działań profilaktycznych jest więc bardzo pilna.
122 Zakończenie
W pracy z dzieckiem ulicy nacisk położono przede wszystkim na nawiązanie
z nim pozytywnego kontaktu, a następnie na utrzymywanie przyjacielskiej więzi.
Są to elementy wyraznie zaznaczone w postępowaniu wybitnych pedagogów uli-
cy, których sylwetki zostały w naszkicowane.
Praca pedagoga ulicy została zaplanowana dwuetapowo: etap pierwszy sta-
nowi nawiÄ…zanie przyjaznego kontaktu z dzieckiem na ulicy, drugi etap to
zajęcia prowadzone w klubie.
Zaznaczyć trzeba, że badane dzieci ulicy pochodzą w świetle uzyskanych
wyników z rodzin bardzo biednych, korzystających często z pomocy społecznej,
z domów, w których dzieci nie jedzą codziennie obiadu. Niezbędne jest więc
staranie o zaspokojenie tych potrzeb przez dostarczanie dzieciom regularnych
posiłków, co ma również znaczenie wychowawcze, ponieważ dzieci biorą udział
w ich przygotowaniu, ucząc się także kultury życia codziennego.
W programie zajęć w klubie znaczące miejsce zajmowały strategie alternatyw-
ne (sport, socjoterapia, drama, rysunek, taniec itp.), a także zajęcia zmierzające
do wyrównywania braków szkolnych i ponownego włączenia dzieci do systemu
szkolnego.
Zaprezentowano metody pracy z dzieckiem ulicy zarówno sprawdzone, wy-
mienione w omawianym piśmiennictwie, jak i metody niekonwencjonalne po-
wstające często jako potrzeba chwili. Metody te pomagają dziecku w rozwiązywa-
niu trudnych sytuacji, z którymi często sobie nie radzi i wobec których pozostaje
całkowicie bezradne. Największe znaczenie ma jednak, jak o tym była mowa,
nawiązanie kontaktu z dzieckiem bezpośrednio na ulicy, pozwalające również
[ Pobierz całość w formacie PDF ]