[ Pobierz całość w formacie PDF ]
o charakterze reprymendy. [ 2 ] Jej celem jest wpłynięcie na decyzję
ucznia podporządkowania się zasadom.
" Stosowanie nagród i kar. Mocniejszym środkiem przymusu jest
stosowanie nagród i kar. Nagroda jest działaniem korzystnym dla ucznia,
kara zmierza do uczynienia jego sytuacji niekorzystną. Istnieje cała skala
nagród i kar o różnym stopniu przymusu. Jakie możliwości wykorzystania
nagród i kar ma w klasie katecheta? Sprawę tę trzeba traktować
systemowo, nie zaś dorywczo i akcyjnie. Można wskazać na generalną
19
zasadę, że im bardziej atrakcyjne są zajęcia, tym większe możliwości
operowania nagrodami i karami. Możliwości te można zwiększyć także
poprzez wprowadzenie systemu "żetonowego". [ 3 ] Polega on na
przyjęciu wewnętrznej "waluty" i ustaleniu "cennika" zachowań.
Uczniowie mogą za właściwe zachowania "zarabiać". Zachowania
łamiące zasady oznaczają straty "finansowe". Wprowadzenie takiego
systemu daje możliwości karania czyli potrącania z "zarobków". Co
pewien czas np. co miesiąc można zorganizować "sklep" np. z książkami,
drobnymi upominkami, pisakami, obrazkami - opatrzonymi "cenami" w
przyjętej wewnętrznej "walucie". Uczniowie z bogatym "kontem" mogą
sobie pozwolić za "zakup" większej ilości różnych dóbr.
" Odwołanie do innych osób. Odwołanie się do innych osób: rodziców,
wychowawcy klasy, dyrekcji jest zwiększeniem presji na to, by uczeń
podporządkował się obowiązującym zasad. Osoby te są ważne dla ucznia
i dysponują dodatkowymi możliwościami nagradzania i karania. Celem
dobrze poprowadzonej rozmowy z takimi osobami np. z rodzicami
powinno być uczynienie ich sojusznikiem katechety i stworzenie
wspólnego frontu postępowania wobec ucznia. [ 4 ]
" Postawienie ultimatum. W sytuacji, kiedy uczeń permanentnie łamie
wprowadzone w klasie zasady, a jego zachowanie wskazuje, że nie chce
uczestniczyć w katechezie, można wykorzystać procedurę postawienia
przed uczniem ultimatum (w szkole podstawowej - przed rodzicami).
Istotą tej procedury jest uzyskanie wyraznej, publicznej deklaracji o
zgodzie na obowiązujące zasady. Taka rozmowa powinna się odbyć w
szerszym gronie - ksiądz proboszcz, dyrektor, wychowawca klasy,
rodzice. Ostateczną sankcją za łamanie zasad po takiej rozmowie jest
odebranie uczniowi prawa do uczestniczenia w zajęciach. [ 5 ]
Kluczem do właściwego stosowania przymusu jest determinacja woli i siła
charakteru. Zrodki techniczne są ważne, ale mają drugoplanowe znaczenie.
Katecheta może mieć bogaty repertuar nagród i kar, a może brakować mu
zdecydowania w ich stosowaniu. Determinacja woli jest ważniejsza niż
konkretne posunięcia. Jeśli bowiem katecheta np. widząc w klasie ucznia, który
zaczyna żuć gumę zrezygnuje z walki o przestrzeganie zasad i wewnętrznie się
podda, uczniowie bardzo szybko to wyczują i wykorzystają. Nie wystarczy
nieśmiałe, niepewne, pełne wahań "nie" dla jakiegoś uczniowskiego postępku. Z
drugiej strony nawet, jeśli katecheta nie wie, co zrobić w danej trudnej sytuacji,
ale zdecydowanie nie zgadza się na jakieś zachowania uczniowskie, to sama
gotowość obrony zasad wyrażająca się właśnie w tonie, mimice, spojrzeniu -
może przynieść zmianę ich postępowania.
Trzeba pamiętać, że może mieć miejsce nadużycie przymusu. Taki "chory
przymus" ma miejsce wtedy, gdy:
1. nie jest związany z zasadami, a katecheta używa go do przeprowadzenia
swoich zmiennych kaprysów;
2. jest nieadekwatny, nieproporcjonalny do skali zachowania łamiącego
zasady;
20
3. jest stosowany w otoczce agresji, irytacji, niechęci wobec ucznia, chęci
udowodnienia swojej przewagi czy odegrania się za doznane
upokorzenia; w takiej sytuacji ważniejsze dla katechety jest upokorzenie i
poniżenie ucznia, rzucenie go na kolana niż wymuszenie
podporządkowania się zasadom; takie działania są często związane z
wypowiedziami podważającymi poczucie własnej wartości ucznia, z
poniżaniem go; taki przymus to po porostu brutalność i chamstwo;
[ Pobierz całość w formacie PDF ]